رفتار گله ای چیست؟
رفتار گله ای در سهام، رخ دادن هر نوع شباهت رفتاری بر اثر تقابل انسان‌ها در برابر یکدیگر است. البته این رفتار در بازارهای مالی به شکلی گسترده‌تر و عمدتا با آثار منفی بیشتر دیده می‌شود. همچنین رفتار گله ای را در بخش‌های دیگر بازار و اقتصاد نیز می‌توان مشاهده کرد. به طور مثال با افزایش نرخ ارز، عده‌ای اقدام به خرید آن می‌کنند. سپس جمعیت بزرگ دیگری از جامعه به تبعیت از خریداران اولیه، هجوم به این بازار آورده و به خرید ارز و احتکار آن مشغول می‌شوند. در نهایت، نتیجه افزایش کاذب قیمت ارز برای مدتی و پس از بازگشت به نرخ‌های پایین‌تر از بیش‌جهشی [۲]؛ ضرر دسته جمعی عده‌ای است که با رفتار گله ای به خرید روی آورده بودند. احتمالا مشاهده کرده‌اید که عده‌ای از فعالان بازار اقدام به خرید سهمی می‌کنند و تعداد زیادی از افراد بدون تحلیل و بررسی لازم به پیروی از این افراد، در صف خرید سهم مورد نظر می‌نشینند.دیدگاه گله ای در بازار
این حالت در بازار بورس زمانی رخ می‌دهد که عده زیادی اقدام به خرید یک سهم می‌کنند و افراد دیگری هم بدون تفکر و برنامه‌ریزی از این رفتار پیروی و آن سهم یا دارایی را خریداری می‌کنند که این امر آن افراد را می‌تواند در موقعیت خطرناکی قرار دهد. این نوع از رفتار در زمان‌های زیادی در بازارهای مالی دیده می‌شود. اما در برخی بازه‌های زمانی به ویژه مواقعی که تعادل در بازارهای مالی وجود ندارد و احساسات و هیجانات مهمترین عامل حرکت هستند، بیشتر بروز می‌کند و می‌تواند ناشی از موقعیت زمانی خاصی باشد.
علت ایجاد رفتار گله ای
علت به وجود آمدن این رفتار در بورس ساده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران دانش لازم برای تحلیل و بررسی سهام را ندارند. این دسته از سهامداران ترجیح می‌دهند تا به جای استفاده از روش‌های تحلیلی مانند تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال، همسو با جریان موجود در بازار حرکت کنند. حتی سرمایه‌گذاران با تجربه نیز بسته به شرایط ممکن است تصمیمات هیجانی بگیرند. این رفتار صرفا مختص بازارهای مالی ایران نیست و در تمام دنیا نمونه‌های مختلفی از این رفتار را در گذشته دیده‌ایم.
چگونه از رفتار گله ای جلوگیری نماییم؟
مهمترین عامل بازدارنده برای حرکت گله‌ای، آموزش بورس و ارتقای دانش در حوزه بازارهای مالی است. بکارگیری روش‌های مختلف تحلیل در بورس مانند تحلیل تکنیکال می‌تواند کمک شایانی در پیش‌بینی رفتار سهم کند. البته یادگیری و یا افزایش تسلط بر بازارهای مالی نیازمند صرف زمان و هزینه است. پیشنهاد می‌کنیم اگر فرصت یادگیری روش‌های تحلیل و بررسی را ندارید، روش‌های غیرمستقیم سرمایه‌گذاری مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری [۳] را در نظر بگیرید. عامل دیگری که می‌تواند از بروز رفتارهای گله ای در سرمایه‌گذاران جلوگیری کند، کنترل هیجانات است. رفتارهای احساسی و به دور از منطق قادرند حتی معامله‌گران حرفه‌ای را نیز تحت تاثیر قرار دهند و باعث زیان شوند.
یکی از مهمترین معایب این نوع از رفتارهای هیجانی در بازارهای مالی که به طور کلی باید وابسته به استدلال، منطق و تجزیه‌وتحلیل باشد این است که اگر شما چند بار از طریق دنبال نمودن جمع به سود رسیده باشید امکان دارد به این رفتار گله‌ای ادامه دهید و در نهایت و با مبالغی بالاتر دچار زیان شوید. فرض اصلی در بازار سرمایه این است که سرمایه‌گذاران براساس آگاهی، شناخت و منطق عمل می‌کنند و این گونه رفتارهای غیرمنطقی ریسک را افزایش می‌دهد. رفتار توده‌ای در بورس نه تنها در صف خرید بلکه در صف فروش سهام هم دیده می‌شود و بسیاری از افراد بدون توجه به بازار و پتانسیل بنیادی سهم مورد نظر اقدام به فروش سهم خود با توجه به رفتار جمع می‌کنند.